برای حركت از وضعیت مخاطره آمیز به وضعیتی كه با ریسك كمتری همراه است یا رسیدن به امنیت بیشتر لازم است همه موانع فیزیكی كه وجود آنها برای جلوگیری از اقدامات افراد تبهكار ضروری تشخیص داده شده اند به خدمت گرفته شوند. به بیان دیگر لازم است تا زیر سامانه امنیتی غیرفعالی ایجاد شود.
این زیرسامانه باید با زیرسامانه امنیتی فعال كه قادر است ساختار زیرسامانه فعال را زیرنظر قرار دهد و هنگام تلاش افراد تبهكار برای غلبه بر موانع فیزیكی علائم و اطلاعات هشدار دهنده ارسال نماید، ادغام شود تا گروه واكنش نشان دهنده بتواند در برابر تهدید از خود واكنش مناسب نشان دهد.
نكته زیر از اهمیت ویژه ای برخوردار است:
زمان لازم برای ردیابی فعالیت تبهكارانه (Triv) به اضافه زمان لازم برای ارسال اطلاعات به مركز كنترل از راه دور (Ttx) به اضافه زمان لازم برای نشان دادن واكنش در محوطه ای كه زنگ خطر به صدا درآمده است (Tint) باید كمتر از زمانی باشد كه فرد تبهكار برای از كارانداختن و غلبه بر تدابیر امنیتی غیرفعال كه جهت حفاظت از اموال و دارایی ها به كار گرفته شده اند (Tabb) صرف می كنند.
Triv + Ttx + Tint <= Tabb
شواهد موجود نشان می دهد طراحی و به كارگیری زیرسامانه امنیتی فعالی كه در آن، مدت زمان اجرای اقدام تبهكارانه كمتر از مدت زمان لازم برای نشان دادن واكنش است، هیچ سودی به همراه ندارد. درضمن نیازی به گفتن ندارد كه استفاده از موانع فیزیكی، (زیرسامانه امنیتی غیرفعال) حتی اگر از كارایی بسیار بالایی نیز برخوردار باشند بی مورد خواهد بود اگر زیرسامانه فعالی وجود نداشته باشد كه بتواند به سرعت اقدام تبهكارانه را ردیابی و هشدار لازم را برای مقابله با آن به عواملی كه برای نشان دادن واكنش مناسب به خدمت گرفته شده اند، ارسال كند.
در چنین وضعیتی به طورحتم زمان لازم برای ارتكاب اقدام تبهكارانه وجود دارد. كافی است فرض كنید كه شعبه یك بانك بخواهد نقدینگی و دارایی خود را صرفاً با بهره گیری از اطاق مستحكم و جعبه های مستحكمی كه در داخل این اطاق قرار دارند، حفاظت كند. تبهكاران از ظهر روز پنج شنبه كه بانك تعطیل می شود تا صبح روز شنبه كه بانك فعالیت خود را آغاز می كند فرصت دارند تا طرح تبهكارانه خود را به اجرا درآورند. چنین زمان طولانی به مراتب بیشتر از مدت زمانی است كه تبهكاران برای اجرای نقشه خود به آن نیاز دارند. با توجه به آنچه گفته شد:
لازم است بین زیرسامانه امنیتی غیرفعال و زیرسامانه امنیتی فعال توازن مناسب و صحیحی برقرار باشد. نباید فراموش كرد كه حتی بهترین سامانه و نظام امنیتی نیز اگر با تدابیر لازم برای نشان دادن واكنش همراه نباشد، نمی تواند چندان مفید واقع شود.
بدین ترتیب، نشان دادن واكنش بازدارنده به اقدامات تبهكارانه باید مورد توجه جدی قرار گیرد و تدابیری اتخاذ شود تا به محض ردیابی اقدام تبهكارانه توسط زیرسامانه فعال، بتوان پیش از آنكه فرصت از دست برود در برابر اقدام تبهكارانه واكنش لازم را نشان داد.
سامانه امنیتی قطعی و قابل اعتماد از دو زیرسامانه فعال و غیرفعال تركیب می شود و چنین سامانه ای:
- هنگامی كافی خواهد بود كه به واحد و عنصر نشان دهنده واكنش مجهز باشد.
- هنگامی كارامد خواهد بود كه مدت زمان لازم برای ردیابی فعالیت تبهكارانه به اضافه مدت زمان لازم برای غلبه بر موانع فیزیكی توسط فرد یا افراد تبهكار، كمتر از مدت زمان لازم برای نشان دادن واكنش اولیه باشد. هر عاملی كه در این مدت زمان تغییر ایجاد كند می تواند توازن لازم را مختل وكارایی سیستم حفاظتی را كاهش دهد. برای مثال، یك زیرسامانه امنیتی ناكارامد كه علت ناكارامدی آن انتخاب سامانه ردیاب نامناسب و ضعیف است می تواند به كاهش كارایی سامانه در ردیابی رخنه افراد تبهكار منجر شود و درنتیجه فرد یا افراد تبهكار از فرصت لازم برای ورود به محل حفاظت شده و ارتكاب اقدام تبهكارانه خود برخوردار خواهند شد.
این موضوع درباره زیرسامانه امنیتی غیرفعال یعنی موانع فیزیكی نیز مصداق پیدا می كند. بی مورد خواهد بود اگر اشیا و اموال قیمتی را در داخل یك اطاق بسیار مستحكم و در داخل جعبه های فلزی مستحكم قرار دهیم اما برای قفل كردن درب چنین اطاقی از قفلی كه از امنیت پایینی برخوردار است استفاده شود. باتوجه به آنچه گفته شد به این نتیجه می رسیم كه زیرسامانه امنیتی فعال و زیرسامانه امنیتی غیرفعال باید میزان همگونی از حفاظت را فراهم آورند.
یك سامانه امنیتی زمانی كارامد خواهد بود كه همه موانع بازدارنده اقدامات تبهكارانه، در همه بخش های سامانه و با ضریب امنیتی یكسان به كارگرفته شده باشند.
نیازی نیست كه بار دیگر بر اهمیت مثال پیشین تأكید كنیم تا معلوم شود كه بهره گیری از اطاقی مستحكم و درب مستحكم بی مورد خواهد بود اگر قفلی كه بر روی این درب نصب شده است از امنیت و كارایی بالایی برخوردار نباشد و سیستم ردیاب اقدام تبهكارانه نیز ناكارامد باشد.
هیچ جنایتكاری اگر بتواند به راحتی قفلی را كه بر روی درب یك اطاق نصب شده است درهم بشكند، دیوار مستحكم آن اطاق را برای ورود به آن تخریب نخواهد كرد.
یك سامانه امنیتی حتی اگر به گونه ای مناسب طراحی و اجرا شده باشد اگر به خوبی نگهداری و دستورالعمل های اجرایی آن به خوبی رعایت نشود ممكن است كاملاً بی خاصیت و ناكارامد شود.
درباره تدابیر تعمیر و نگهداری ناگفته پیداست كه هر مسأله ای در صورت فقدان نگهداری مناسب در طول زمان، كارایی خود را از دست خواهد داد و عملكرد آن در مقایسه با ابتدای زمان طراحی و نصب، رو به ضعف خواهد گذاشت.
درباره چگونگی استفاده از سامانه های امنیتی، هر سامانه ای از ساده ترین نوع آن كه استفاده از در و قفل امنیتی (ایمنی) در یك آپارتمان است تا پیچیده ترین سامانه در بانك ها كه اطاق مستحكم، درهای فلزی تقویت شده و قفل های ایمنی را شامل می شود زمانی كارایی مناسب خواهند داشت كه دستورالعمل ها و راهنمای استفاده از آنها به دقت رعایت شود و تنها در پرتو رعایت این نكات است كه سامانه امنیتی كارایی لازم را تأمین خواهد كرد.
چه وضعیتی پیش خواهد آمد اگر كلید در آپارتمان پس از قفل كردن در، زیر پادری گذاشته شود یا كلید قفل امنیتی اطاقی كه اسناد و اوراق بهادار در آن قرار دارند روی میز صندوقدار بانك ها گذاشته شود. بروز چنین اشتباهاتی در چگونگی استفاده از تجهیزات و سامانه های امنیتی بی تردید كارایی و امنیتی را كه قرار است سامانه فراهم آورد، مخدوش خواهد كرد. باید توجه داشت كه نمی توان به سرّی ماندن صددرصد همه اطلاعات به ویژه اطلاعات حساس در یك سامانه امنیتی اطمینان حاصل كرد. افراد تبهكار به سرعت به اشتباهات و ندانم كاری های استفاده كنندگان از سامانه های امنیتی پی می برند، به همین دلیل رهنمود و دستورالعمل های مربوط به استفاده از سامانه های امنیتی باید به طور كامل و بدون هیچ گونه استثنایی اجرا و رعایت شوند.
از مخاطره تا امنیت
سرانجام می توان تأیید كرد كه پس از گذر از شرایط مخاطره آمیز به شرایط كم مخاطره یا وضعیت مطلوب تر امنیت، ضروری است سامانه ای از امنیت ایجاد شود كه دربرگیرنده عناصر زیر است كه با دقت به اجرا درآمده و به گونه ای متوازن توزیع شده اند.
- زیرسامانه های فعال (ردیابی و هشدار)؛
- زیرسامانه های غیرفعال (موانع فیزیكی)؛
- واحد واكنش نشان دهنده برای بازدارندگی و جلوگیری؛ • دستورالعمل های دقیق اجرایی؛
- دستورالعمل های كامل آزمایش وتعمیر و نگهداری؛
عملكرد سامانه هایی كه در سطح جهانی از آنها استفاده می شود به رعایت یك رشته دستورالعمل های اجرایی برای آزمایش و تعمیر و نگهداری بستگی دارد و چنانچه این دستورالعمل ها نادیده گرفته شوند كارایی و مؤثر بودن سامانه دچار اختلال خواهد شد. استانداردهای موجود در هر كشوری، برای مثال CE 3-179 در ایتالیا، به زودی به استانداردهای اروپا تبدیل خواهند شد و همه كشورهای اروپایی ناگزیر خواهند شد تا این استانداردها را بپذیرند و براساس فهرستی حساب شده، معیارهای اساسی ایجاد كنند. معیارهایی كه به ما این امكان را بدهند كه برای سامانه امنیتی سطح از پیش تعیین شده ای از كارایی را مشخص كنیم و مناسب بودن سامانه را برای مقابله با تهدید رخنه های غیرمجاز یا سرقت از مكان های حفاظت شده، ارزیابی كنیم.
بدون آنكه بخواهیم در این مبحث به ضرورت برقراری استانداردها بپردازیم،
موضـوعی كه در یكی از فصـل ها مورد بررسـی قرار گرفته است، باید این نكته را یادآور شــویم كه:
تدابیر حفاظتی درواقع مجموعه ای از موانع، حفاظ ها و دیگر عناصر بازدارنده هستند كه بین آنچه كه قرار است از آن حفاظت شود و منابع و عوامل تهدید كننده به صورت دایره های متحدالمركز ایجاد می شوند.
آنچه كه قرار است از آن حفاظت شود در مركز حلقه های متعددی از موانع فیزیكی و الكترونیكی قرار می گیرد و دیواره های حفاظتی یكی پس از دیگری در اطراف شیء یا مكان حفاظت شده كشیده می شود به گونه ای كه لایه حفاظتی بیرونی، حفاظت از لایه پیش از خود را فراهم می آورد و بدین ترتیب كارایی و قابلیت سامانه فراگیر امنیتی چند برابر می شود.
این شیوه حفاظتی، درواقع بازتابی از مفهوم قدیمی دفاع و حفاظت است. روش حفاظت چند لایه درواقع شبیه حصارها و دیوارهایی است كه در دوران قدیم برای حفاظت از شهرها و روستاها دربرابر حملات مهاجمان در اطراف آنها احداث می شدند. امروزه نیز همین حصارها و موانع وجود دارند، اما در طراحی و اجرای آنها از فناوری متفاوتی استفاده شده است تا از مراكز و موارد زیر حفاظت لازم به عمل آید:
- منازل
- كارخانه ها
- مراكز تجاری
- مراكز نظامی
- بانك ها
- زندان ها
- مرزها
افزون بر حصارها و موانعی كه برای جلوگیری از رخنه دشمنان به داخل شهرها و روستاها كشیده می شدند از وجود محافظان و پاسداران نیز كه تنها عوامل فعال و قابل اعتماد امنیتی به شمار می رفتند برای زیرنظرگرفتن و جلوگیری از رخنه به داخل حصارها و شهرها استفاده می شد.
امروزه استفاده از مأموران حفاظت تنها در شرایط و مكان های خاص و به صورت غیرمداوم صورت می گیرد كه نمونه آن حفاظت از شعب بانك هاست.
مبادی ورودی اماكنی همچون زندان ها بی وقفه تحت نظر قرار دارند، چون این احتمال وجود دارد كه كسانی بخواهند از زندان فرار كنند.
در همه موارد، تلاش می شود تا از پیشرفته ترین فناوری و از منابع انسانی كه بهره گیری از آنها اجتناب ناپذیر است استفاده شود تا بهترین سامانه ممكن خودكار برای ردیابی و هشدار فراهم شود و بتواند نقش بازدارنده مؤثر ایفاء نموده و پیش از رخنه و ورود افراد غیرمجاز به مناطق حفاظت شده از خود واكنش نشان داده و آنها را زمین گیر نماید.
فناوری های الكترونیك اطلاعات، مخابرات و ارتباطات، انواع مختلف تجهیزات و شیوه های ممكن را برای ایجاد سامانه های امنیتی در اختیار متقاضیان قرار می دهند.
مرتبط ساختن عناصر و اجزای سامانه های امنیتی به یكدیگر
با تغییر وضعیت اموال و دارایی هایی كه قرار است از آنها حفاظت شود از حالت مخاطره آمیز غیرقابل قبول (مرحله ای كه حراستی صورت نگرفته است) به وضعیت مخاطره آمیز قابل قبول (كاهش میزان مخاطره)، لازم است كه سامانه حفاظتی به كارگرفته شده از همه عناصر تشكیل دهنده آن استفاده كند و بهره گیری از اجزای سامانه امنیتی با دقت صورت گیرد و عوامل تأمین كننده حفاظت به گونه ای یكسان در سراسر منطقه و مكان حفاظت شده، توزیع و به كار گرفته شوند.
